ΒΑΣΩ ΚΩΝ. ΝΟΥΛΑ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΔΑ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΦΑΡΣΑΛΩΝ

ΔΥΤΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΦΑΡΣΑΛΟΥ

Έξω από το δυτικό σκέλος του τείχους της αρχαίας Φαρσάλου και κατά μήκος αυτού, απλωνόταν το εκτεταμένο, και καλύτερα ερευνημένο σήμερα, δυτικό Νεκροταφείο της πόλης.

Το Νεκροταφείο αυτό είχε μακρά διάρκεια χρήσης, από τη μυκηναϊκή έως την ελληνιστική περίοδο (16ος έως 2ος αιώνας π.Χ.).

Οι τάφοι ανοίγονταν εκατέρωθεν της οδού που συνέδεε τη βόρεια με τη νότια Ελλάδα και ανήκουν σε διάφορους τύπους: θολωτοί, θαλαμοειδείς, κιβωτιόσχημοι με τοιχώματα χτιστά ή επενδυμένα με πλάκες, μερικές φορές καλυμμένοι από τύμβο, ταφικά οικοδομήματα με πώρινες λάρνακες, κυκλικοί και ωοειδείς χτιστοί τάφοι, κεραμοσκεπείς, τεφροδόχα αγγεία. Ο εμβληματικότερος των τάφων αυτών (από όσους, βεβαίως, έχουν έως σήμερα ανασκαφεί), είναι ο μεγάλος θολωτός τάφος, που στέκει στο δυτικό άκρο της σύγχρονης πόλης των Φαρσάλων, επί της οδού Λαμίας.

ΑΡΧΑΪΚΟΣ ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ

Κατά το χρονικό διάστημα των ετών 1951 έως 1954 και από τον τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Ν. Βερδελή ανασκάφηκε ο θολωτός τάφος των Φαρσάλων, που έμελλε να μείνει γνωστός στην επιστημονική κοινότητα με το όνομά του (" τάφος Βερδελή").

Το ταφικό αυτό μνημείο πρωτοκατασκευάσθηκε στα υστεροαρχαϊκά χρόνια (τέλος 6ου ή πρώιμος 5ος αιώνας π.Χ.) και παρέμεινε σε χρήση έως την ελληνιστική περίοδο.

Ένας λιθόκτιστος δρόμος οδηγεί στον ταφικό, κυκλικού σχήματος θάλαμο.Το μνημείο είχε καλυφθεί με σωρό χώματος που σχημάτιζε τύμβο, η περιφέρεια του οποίου οριζόταν από χτιστό περίβολο. Ο περίβολος έχει δομηθεί κατά το πολυγωνικό σύστημα τοιχοποιϊας και στη βάση του πατά σε πλάκες ευθυντηρίας. Ανάλογο σύστημα δόμησης συναντάται και στο αρχαιότερο σωζόμενο τμήμα του οχυρωματικού τείχους της αρχαίας Φαρσάλου, γεγονός που αποτελεί ένα ασφαλές terminus post quem για τη χρονολόγηση του μνημείου όχι αργότερα από τον πρώιμο 5ο αιώνα π.Χ.

Η μνημειακότητα του τάφου φανερώνει ότι ανήκε σε μια εκ των ισχυρών αριστοκρατικών οικογενειών της αρχαίας Φαρσάλου.

Το γεγονός ότι ο τάφος ακολουθεί μια αρχιτεκτονική μορφή από αιώνες ξεπερασμένη, που παραπέμπει όμως στο ένδοξο μυκηναϊκό παρελθόν της πόλης, φανερώνει τη βαθιά επιθυμία των ιδιοκτητών του να δηλώσουν τη στενή σχέση και καταγωγή τους από τον ομηρικό ήρωα Αχιλλέα.

Ας μην ξεχνούμε ότι η Φάρσαλος είναι η διάδοχος πόλη της Φθίας, που υπήρξε ο γενέθλιος τόπος του Αχιλλέα. Επιπλέον, όλοι οι Θεσσαλοί των ιστορικών χρόνων, και όχι μόνον οι Φαρσάλιοι, θεωρούσαν εαυτούς απογόνους του Αχιλλέα, εφόσον ο γιος του, ο Νεοπτόλεμος αναδείχτηκε βασιλιάς τους μετά το τέλος του Τρωϊκού πολέμου, όταν ακόμα εκείνοι κατοικούσαν στην πατρογονική τους κοιτίδα, την Ήπειρο. Την επιθυμία των Φαρσάλιων να υπογραμμίσουν τη στενή συγγενική τους σχέση με το γένος του Αχιλλέα και τους Μυρμηδόνες καταδεικνύει και το σημαντικότερο κτέρισμα, που βρέθηκε στον ταφικό θάλαμο του θολωτού τάφου, που είναι ένας θαυμάσιος καλυκωτός, μελανόμορφος κρατήρας του διάσημου ζωγράφου της αρχαϊκής περιόδου, του Εξηκία.

Αμέσως βορειοδυτικά της θόλου του αρχαϊκού τάφου και σε βαθύτερο επίπεδο αυτού, βρέθηκε μυκηναϊκός θαλαμοειδής τάφος, τον οποίο, κατά την άποψη του ανασκαφέα Ν. Βερδελή, «οι κατασκευάσαντες το άνωθεν θολωτόν μνημείον διετήρησαν εκ σεβασμού;». Είναι κι αυτός κατασκευασμένος από ντόπιο γκριζωπό ασβεστόλιθο και σώζεται σε μέγιστο ύψος 1,50μ. Το βόρειο τμήμα της αρχαϊκής θόλου ανεγέρθηκε υπέρ του δρόμου του  μυκηναϊκού θαλαμοειδούς τάφου, εγκλωβίζοντας έτσι και διατηρώντας, μέσα στην έκταση του αρχαϊκού ταφικού θαλάμου, το νότιο τοίχο του χτιστού δρόμου του μυκηναϊκού τάφου. Ο αρχαιότερος αυτός τάφος βρέθηκε συλημένος.

O Δήμος Φαρσάλων διατηρεί όλα τα πνευματικά δικαιώματα και για το φωτογραφικό υλικό και για τα κείμενα.